Water vasthouden: waar hebben we het eigenlijk over?

“Water vasthouden”, een term die je vaak hoort in het waterbeheer. Maar wat bedoelen we daar nu precies mee?

Water vasthouden om droogte te voorkomen is iets anders dan water vasthouden om wateroverlast te beperken. In beide gevallen gaat het om grondwater, maar de doelen zijn verschillend. En juist dat zorgt voor verwarring in gesprekken en beleid. Soms leidt het zelfs tot wollig taalgebruik, waarmee lastige keuzes worden vermeden.

In onze projecten merken we steeds vaker dat het nodig is om de waterdoelen concreet vast te leggen, vooral binnen het kader van klimaatadaptatie. Wij adviseren om bij maatregelen gericht op wateroverlast andere termen te gebruiken dan bij droogtebestrijding. Zo maak je direct zichtbaar dat er sprake is van een spanningsveld tussen die twee doelen.

Wateroverlast voorkomen

Om wateroverlast te beperken, wil je graag zoveel mogelijk bergingsruimte in de bodem hebben. Dat betekent: een relatief lage grondwaterstand vóórdat de regen valt, en een goed infiltrerende bodem, zodat regenwater snel weg kan zakken.

Droogte voorkomen

Voor droogtebestrijding wil je juist zoveel mogelijk water in de bodem opslaan. Denk aan hoge grondwaterstanden en ook hier een goed infiltrerende bodem, zodat neerslag bijdraagt aan het aanvullen van het grondwater. Daarnaast is het gunstig als er zo min mogelijk grondwater wordt onttrokken, hoewel die onttrekking in sommige situaties ook weer helpt bij droogtebestrijding.

De balans is de uitdaging

De kern zit dus in het vinden van een goede balans in het grondwaterpeil. Dat begint met het helder benoemen van het doel. Maar eenvoudig is dat niet: grondwater is lastig te sturen en reageert traag op maatregelen. Je kunt niet de dag voor een zware bui het grondwaterpeil tijdelijk verlagen. En als het eenmaal te laag is, krijg je het niet snel weer op peil vóór de droogte toeslaat.

Omgaan met onzekerheid

De grootste uitdaging? Omgaan met onzekerheden. En bij onzekerheden spelen beleving en emotie een grote rol. Wateroverlast wordt vaak als veel ingrijpender ervaren dan droogte. Overlast is zichtbaar en tastbaar; droogte is sluipender en wordt vaak pas gevoeld als het te laat is.

Daarom pleiten wij ervoor om droogte net zo zwaar mee te wegen in de besluitvorming als wateroverlast. En dat begint bij het benoemen van de juiste dingen: wees specifiek over wat je bedoelt, en gebruik zo min mogelijk de verzamelterm ‘water vasthouden’.